Bu Okuryazarlık Başka Bir Şey…
Aralık 13th, 2016 at 11:43 (Günlük)
Ağırlık Merkezinin Günlük Hayattaki Yeri
Zaman içinde kelimelerin anlamları değişiyor, değişikliğe uğruyor: ya ilk anlamları hepten unutuluyor ya yeni yeni anlamlar yükleniyor ya da bazı anlamları kayboluyor. Bu durumlara örnekler vererek yazıyı gereksiz yere şişirmeyeyim, zira konu bu değil. Ama şunu söylemeden de geçmeyeyim: pek sık yapılan bir yanlışımız var: vaktiyle, ‘okur’ kelimesi yokken yani, kitap, gazete, dergi ve benzeri basılı şeyleri okuyanlara ‘kari’ denirdi; Dil Devrimi’yle bunun karşılığı olarak ‘okur’ kelimesi türetildi, ‘kari’ de eskimiş kelimeler arasında yerini aldı; evet, artık ‘kari’ diyene neredeyse hiç rastlanmıyor, ama ‘okuyucu’ diyenler ‘okur’ diyenlerden daha çok. Demek, ‘okur’u pek tutmamışız; bunun sebebi, okumakla aramızın pek iyi olmayışı mıdır acaba?
Bu yazıyı, ‘okuryazarlık’ konusunda bir şeyler söylemek için yazıyorum. Dikkatli okurlar görmüşlerdir, bir hafta-on gündür basında –haberlerde, daha çok da köşe yazılarında‒ bir ‘okuryazarlık’ sözü almış başını gidiyor. Malum, ‘okuryazar’, ‘okuması-yazması olan kimse’ demek; öğrenim görmüş olanlar için de ‘okumuş-yazmış kimse’ anlamında kısaca ‘okuryazar’ dendiği oluyor; yani, mürekkep yalamış…
Şu PISA var ya, yakınlarda açıklanan 2015 sonuçları yüzümüzü kızartan (yani, kızartmış olması gereken) PISA, birdenbire önümüze ‘okuryazarlık’ kelimesini, daha doğrusu ‘kavramını’ getirdi. “Bir türlü yeterince okur olamıyoruz” diye hayıflanırken ‘Türkçe okuryazarlığı (okuma becerileri)’ yetmezmiş gibi bir de başımıza ‘bilgi okuryazarlığı’ başlığı altında ‘matematik okuryazarlığı (matematiksel okuryazarlık)’, ‘fen bilimleri okuryazarlığı’, ve en ‘güzel’i de ‘bilgisayar okuryazarlığı’ gibi şeyler çıktı (‘güzel’lerden ‘medya okuryazarlığı’ daha önce vardı, dersini bile okutuyorlar okullarda; bu okuryazarlığımız olmasaydı, sosyal medyadaki onca döktürüler, evlenme izlencelerinin izlenilirliklerindeki o yüksek oranlar nasıl olabilirdi? Bu yüzden onu saymıyoruım).